ελένη

ελένη
I
Όνομα μυθολογικών προσώπων.
1. Βλ. λ. Ελένη, Ωραία.
2. Κόρη της Ωραίας Ελένης από τον Πάρη.
3. Κόρη της Κλυταιμνήστρας από τον Αίγισθο. Τη σκότωσε ο ετεροθαλής αδελφός της, Ορέστης.
4. Κόρη του Επιδαμνίου, που υπηρετούσε την Αφροδίτη ως θεραπαινίδα.
5. Κόρη του βοσκού Φαυστύλου, που είχε αναθρέψει τον Ρώμο και τον Ρωμύλο.
6. Κόρη –κατ’ άλλους μητέρα– του Μουσαίου. Έγραψε έπη σχετικά με τον Τρωικό πόλεμο πριν από τον Όμηρο.
7. Κόρη του Τιτύρου από την Αιτωλία, που προκάλεσε τον Αχιλλέα σε μονομαχία και αρχικά τον τραυμάτισε, έπειτα όμως θανατώθηκε από αυτόν.
II
Όνομα ιστορικών προσώπων.
1. Ζωγράφος (4ος αι. π.Χ.). Ήταν κόρη του Αιγυπτίου Τίμωνα, σύγχρονη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ζωγράφισε τη μάχη της Ισσού. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Βεσπασιανός μετέφερε αυτόν το πίνακά της στον ναό της Ειρήνης, στη Ρώμη.
2. Ιουδαία βασίλισσα (τέλη 1ου αι. π.Χ. – αρχές 1ου αι. μ.Χ.). Ήταν κόρη του Αδιαβηνού βασιλιά Ιζάτη, σύζυγος και αδελφή του Μονοβάζη Βαζαίου. Στη διάρκεια της μεγάλης σιτοδείας που έπληξε την Ιουδαία στα μέσα του 40 μ.Χ., προσέφερε τις ευεργεσίες της στον λαό της χώρας, αγοράζοντας σιτάρι από την Αίγυπτο και σύκα από την Κύπρο. Μετά τον θάνατό της, η σορός της μεταφέρθηκε σε πολυτελέστατο μαυσωλείο της Ιερουσαλήμ που είχε ιδρύσει η ίδια όταν ζούσε. Το μαυσωλείο αυτό προκαλούσε τον θαυμασμό μέχρι και τον 4o αι. μ.Χ., ενώ η φήμη του είχε ξεπεράσει τα όρια της Ιουδαίας.
3. Ε. η μάρτυς. Κόρη του αποστόλου Αλφαίου. Θανατώθηκε με λιθοβολισμό. Η μνήμη της τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 26 Μαΐου.
4. Βασίλισσα της Σερβίας (14ος αι.). Ήταν σύζυγος του τσάρου της Σερβίας Στέφανου Δουσάν και αδελφή του τσάρου της Βουλγαρίας Ιωάννου Αλεξάνδρου. Διέθετε εξαιρετικές πολιτικές ικανότητες και βοήθησε σημαντικά τον σύζυγό της στο έργο του. Μετά τον θάνατο του Δουσάν, μετέφερε την αυλή της στις Σέρρες, όπου η ίδια έγινε μοναχή, με το όνομα Ελισάβετ. Το 1366, όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Βεληκασίνος, επέστρεψε στη Σερβία, όπου πέθανε.
III
Τραγωδία του Ευριπίδη με κεντρικό πρόσωπο την Ωραία Ελένη, που παραστάθηκε το 412 π.Χ. Στην τραγωδία αυτή η Ελένη παρουσιάζεται συνετή, αντίθετα με τις έως τότε καθιερωμένες αντιλήψεις. Η υπόθεση διαδραματίζεται στην Αίγυπτο, κοντά στον τάφο του βασιλιά Πρωτέα, ο οποίος κατοικούσε στο νησί Φάρος. Σύμφωνα με τον μύθο αυτής της τραγωδίας, η Ήρα, αφού κατασκεύασε ένα έμψυχο είδωλο της Ε., το έστειλε στον Πάρη ξεγελώντας τον, ενώ ο Ερμής οδήγησε την αληθινή Ελένη στον Πρωτέα. Εκεί, η Ε. πληροφορήθηκε τη φήμη για τον θάνατο του Μενέλαου και αποφάσισε να συμβουλευτεί τη μάντισσα Θεονόη, καθώς μάλιστα, μετά τον θάνατο του Πρωτέα, ο γιος του, Θεοκλύμενος, την εκβίαζε να γίνει γυναίκα του. Στο μεταξύ, έφτασε στο παλάτι ναυαγός ο Μενέλαος, κατάκοπος και ταλαιπωρημένος, για να ζητήσει άσυλο. Όταν πληροφορήθηκε από μια ηλικιωμένη γυναίκα ότι η Ελένη έμενε εκεί, θορυβήθηκε και θεώρησε ότι την είχαν αρπάξει από το άντρο όπου είχε εγκαταλείψει το είδωλό της, το οποίο είχε πιστέψει πως ήταν η πραγματική Ελένη. Την ίδια στιγμή η Ελένη έμαθε από τη μάντισσα ότι ο άντρας της ζούσε και θα επέστρεφε, πράγμα που επαληθεύτηκε στη διαδρομή της προς τον τάφο του Πρωτέα, όπου συνάντησε και αναγνώρισε τον Μενέλαο. Ο ίδιος, παρότι αρχικά αρνήθηκε να πιστέψει ότι εκείνη ήταν η γυναίκα του, πείστηκε αργότερα, όταν ένας από τους συντρόφους του τον ειδοποίησε ότι η Ελένη, που αυτός θεωρούσε αληθινή, εξαφανίστηκε στους ουρανούς. Έτσι ολοκληρώθηκε η αναγνώριση των δύο συζύγων, που στη συνέχεια προσπάθησαν να βρουν λύση διαφυγής από τον Θεοκλύμενο. Χάρη στην εξυπνάδα της Ελένης, κατόρθωσαν να καταφύγουν στην Ελλάδα, ενώ οι Διόσκουροι έσπευσαν να καταπραΰνουν την οργή του Θεοκλύμενου, λέγοντάς του ότι όλα έγιναν σύμφωνα με το θέλημα των θεών. Το έργο διακρίνεται για την κομψότητα της γραφής και ιδιαίτερα για τα γλαφυρά και συγκινητικά χορικά του.
Στιγμιότυπο από παράσταση της «Ελένης» του Ευρυπίδη στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου (1998) (φωτ. ΑΠΕ).
* * *
ἑλένη και ἑλάνη, η (Α)·1. λαμπάδα από καλάμια
2. φως πάνω στους ιστούς τού πλοίου στη διάρκεια θυελλώδους νύχτας, διοσκούρων φως, τελώνια
3. πλεκτό καλάθι μέσα στο οποίο έφερναν τα ιερά σκεύη κατά τα ελενηφόρια.

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужна курсовая?

Look at other dictionaries:

  • Ἑλένη — fem nom/voc sg (attic epic ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἑλένη — torch of reeds fem nom/voc sg (attic epic ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Ἑλένῃ — Ἑλένη fem dat sg (attic epic ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἑλένῃ — ἑλένη torch of reeds fem dat sg (attic epic ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Ελένη, αγία — (Δρέπανο Βιθυνίας 247 – 328 μ.Χ.). Αγία της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας και μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ήταν κόρη ξενοδόχου, ελληνικής καταγωγής. Όταν, γύρω στο 270, ο Κωνστάντιος ο Χλωρός, αξιωματικός τότε του Αυρηλιανού, πέρασε από το… …   Dictionary of Greek

  • Ελένη, Ωραία — Μυθολογικό πρόσωπο. Υπήρξε ηρωίδα πολλών θρύλων, αλλά είναι περισσότερο γνωστή επειδή, σύμφωνα με τη μυθολογία, υπήρξε αφορμή του Τρωικού πολέμου. Ήταν σύζυγος του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου, τον οποίο εγκατέλειψε και έφυγε με τον Τρώα Πάρη.… …   Dictionary of Greek

  • Αγία Ελένη — I Νησί (122 τ. χλμ.) στον νότιο Ατλαντικό, περίπου 1.900 χλμ. δυτικά των αφρικανικών ακτών (15° 55΄ Ν πλάτος, 5° 42΄ Α μήκος), που αποτελεί υπερπόντια κτήση της Μεγάλης Βρετανίας. Έχει περίπου 6.000 κατ., κυρίως νέγρους και μιγάδες. Πρωτεύουσά… …   Dictionary of Greek

  • Βακαρέσκο, Ελένη — (Helene Vacaresco, Βουκουρέστι 1866 – Παρίσι 1947). Ρουμάνα ποιήτρια, κόρη του πρεσβευτή της Ρουμανίας Ιωάννη Β’. Ήδη σε πολύ νεαρή ηλικία, διετέλεσε δεσποινίς επί των τιμών της βασίλισσας Ελισάβετ, η οποία, καθώς ήταν επίσης ποιήτρια (γνωστή με… …   Dictionary of Greek

  • Βλάχου, Ελένη — (Αθήνα 1911 – 1995).Εκδότρια και δημοσιογράφος. Υπήρξε πρωτοπόρος της ελληνικής δημοσιογραφίας καθώς και εκδότρια της εφημερίδας Καθημερινή, από το 1951 που πέθανε ο πατέρας της Γεώργιος Βλάχος (βλ. λ.) και μέχρι τον θάνατό της. Στη διάρκεια της… …   Dictionary of Greek

  • Δικαίου, Ελένη — (Νέα Ιωνία, Βόλος 1952 –). Λογοτέχνης. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και σταδιοδρόμησε ως υπάλληλος στον ΟΤΕ (τμήμα δημοσίων σχέσεων). Άρχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνία από τα μαθητικά της χρόνια, στέλνοντας κείμενά της στο περιοδικό Η Διάπλασις… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”